NOS Bron dinsdag 5 september 2017

Een levenslange celstraf in Nederland mag ook echt levenslang zijn en is niet in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Voorwaarde is wel dat er een mogelijkheid is om die straf na verloop van jaren te laten herbeoordelen, wat kan leiden tot verkorting van de straf of vrijlating.

Dat schrijft advocaat-generaal Machielse in een advies aan de Hoge Raad. Die neemt dat advies in de regel over. Bij de herbeoordeling moet bij voorkeur een rechter bekijken of voortzetting van de straf redelijkerwijs nog een strafrechtelijk doel dient, bijvoorbeeld doordat anderen bij vrijlating in gevaar zouden komen. Het recht op een herbeoordeling betekent dus niet dat iemand automatisch vrijkomt.

Volgens Machielse is de regeling die staatssecretaris Dijkhoff heeft voorbereid om herbeoordeling van de straf mogelijk te maken voldoende om aan de mensenrechten te voldoen. Dijkhoff publiceerde in juni het Besluit Adviescollege levenslanggestraften. Daarin staat dat een adviescollege over gratie zal adviseren, waarna de staatssecretaris een besluit neemt.

Uitzichtloos

Het feit dat in Nederland levenslang ook echt levenslang was, zonder mogelijkheid op strafvermindering, leverde internationaal veel kritiek op, met name vanuit Europa. Vooral het feit dat voor mensen met levenslang het leven uitzichtloos was geworden werd gezien als een schending van de mensenrechten.

De enige mogelijkheid voor levenslang gestraften om vrij te komen was gratieverlening door de koning of de koningin. Dat gebeurde in 1986 voor het laatst.

Nieuwsbericht | 02-06-2016 | 22:00

Onder druk

De levenslange gevangenisstraf staat al een aantal jaar onder druk, naar aanleiding van zowel uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) als rechterlijke uitspraken in Nederland. Verschillende rechters zijn kritisch over de manier waarop Nederland de levenslange gevangenisstraf uitvoert. Hierdoor is de levenslange straf soms bewust niet opgelegd. Staatssecretaris Dijkhoff wil dat rechters ook in de toekomst levenslange gevangenisstraf kunnen opleggen voor de zwaarste delicten. Daarom neemt hij maatregelen. Dijkhoff: “De zwaarste straf moet beschikbaar blijven voor de zwaarste criminelen en de zwaarste misdrijven. Deze aanpassingen zijn noodzakelijk om te voorkomen dat levenslang een dode letter in de wet wordt.“

Periodieke toetsing

Dijkhoff wil bij levenslanggestraften na 25 jaar een periodieke toetsing laten uitvoeren. Daarvoor wordt in het Pieter Baan Centrum een risicoanalyse uitgevoerd. Hierbij wordt onder meer gekeken naar persoonlijkheidsontwikkeling en gewelddadig gedrag. Het adviescollege beoordeelt de uitkomst van deze onderzoeken en adviseert vervolgens of de gedetineerde in aanmerking komt voor activiteiten gericht op re-integratie. Bij dit advies worden de belangen van nabestaanden nadrukkelijk gewogen. Het adviescollege beoordeelt per geval of en zo ja welke eventuele activiteiten passend zijn.

Doodslag

Ook wil Dijkhoff de strafmaat voor doodslag verhogen. Voor moord kan in Nederland een levenslange gevangenisstraf of een maximale tijdelijke gevangenisstraf van dertig jaar opgelegd worden. De maximumstraf voor doodslag is echter vijftien jaar. Het verschil in de maximale straf voor moord en die voor doodslag is actueel geworden sinds de Hoge Raad in 2012 de eisen aanscherpte die gesteld worden aan de voorbedachte raad, het onderscheidend criterium voor moord. Daarom wordt soms teruggevallen op een veroordeling voor doodslag in plaats van voor moord. En dat heeft gevolgen voor de op te leggen straf. Voor de verhoging van de maximumstraf voor doodslag gaat Dijkhoff een wetsvoorstel voorbereiden. Daarnaast laat hij het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum de mogelijkheden onderzoeken om de maximumstraf bij moord te verhogen naar veertig jaar.

Contact

Bent u nabestaande, slachtoffer of betrokken bij een delict waarvoor de dader veroordeeld is tot levenslang?

Kamerbrief over wijzigingen in de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf