Overzicht Partijvorming in Nederland
In 1878 kwam de eerste politieke partij tot stand: de protestantse Anti-Revolutionaire Partij.
In 1885 kwam de eerste liberale partij, de Liberale Unie, tot stand. In 1894 scheidden de conservatieven zich af in een groepering die in 1906 de Bond van Vrije Liberalen ging heten. In 1901 was er een afscheiding van de progressieve groep, de Vrijzinnig Democratische Bond. Deze was voorstander van algemeen kiesrecht.
De eerste socialistische partij in de Tweede Kamer was de Sociaal Democratische Bond (1881), die in de jaren negentig van de negentiende eeuw onder leiding van Domela Nieuwenhuis voor het anarchisme koos en buitenparlementaire acties voerde.
De Sociaal Democratische Arbeiderspartij (1894) onder leiding van Jelle Troelstra wilde via het parlement de positie van de arbeider verbeteren.
Communistische Partij van Nederland had zich in 1908 had afgescheiden van de SDAP.
In 1918 werd de Staatkundig Gereformeerde Partij opgericht.
In 1926 werd de Rooms-Katholieke Staatspartij opgericht.Na de oorlog werd opricht de Nederlandse Volksbeweging. Deze ging uit van de zogenaamde 'doorbraakgedachte'. Men wilde een einde maken aan de tegenstellingen die veroorzaakt werden door de verzuiling en de klassenstrijd. Dat mislukte echter. In februari 1946 werd de Partij van de Arbeid opgericht, in een poging sociaal-democraten, vrijzinnig-democraten en christendemocraten te verenigen in een zogenaamde doorbraakpartij. Een ruime opvatting van het socialisme, het personalistisch socialisme, dat uitging van persoonlijke verantwoordelijkheid en gemeenschapszin, moest christenen overhalen om op de nieuwe partij te stemmen. De verkiezingen van 1946 liepen uit op een grote teleurstelling voor aanhangers van de vernieuwing. De doorbraak was mislukt
De RKSP kreeg een nieuwe naam: de Katholieke Volkspartij. De ARP en CHU keerden onder de eigen naam terug.
Nieuwe partijen sinds 1945 ·
1945: Oprichting Communistische Partij Nederland (CPN), voortzetting Communistische Partij Holland (CPH);
1946: Oprichting Partij van de Arbeid, voortzetting van de SDAP;
1957: Oprichting Pacifistisch Socialistische Partij. Links van de PvdA; ), een partij die streefde naar ontwapening en fel tegenstander was van atoomwapens.In 1958 werd de Boerenpartij opgericht uit onvrede over de landbouwpolitiek van de overheid, zat van 1963 tot 1981 in de Tweede Kamer;
De oprichting van Democraten' 66 was partijpolitiek een voorbeeld van het streven naar een participatiedemocratie.
Van de KVP splitste zich in 1968, aan de linkerzijde, de PPR (Politieke Partij Radicalen) af. De politiek participatie leidde tot polarisatie: fellere verhoudingen tussen de politieke partijen.
1972: Oprichting Socialistische Partij: ideologisch gericht op China;
De ontzuiling en deconfessionalisering zorgde in de jaren zeventig voor een snelle achteruitgang van de aanhang van de christelijke partijen. Om dit proces te stuiten gingen de KVP, ARP en CHU op in het Christen Democratisch Appel in 1980.
De Centrumpartij zette zich vooral af tegen buitenlanders; zat in de Tweede kamer van 1982 tot 1986 en van 1989 tot 1998.
Lijst Fortuyn haalde in 2002 26 zetels, in 2003 acht zetels, maar verdween in 2006 uit de Kamer.
Een kleine groep protestanten kon zich niet vinden in het CDA en richtte de Reformatorisch Politieke Reformatie (RPF) op. Samen met een andere kleine protestantse partij, het Gereformeerd Politiek Verbond (GPF), vormde de RPF in 2001 de Christen Unie, een partij die voor een christelijk-sociaal beleid staat.De kleine linkse partijen CPN, PSP, PPR (Politieke Partij Radicalen en EVP (Evangelische Volkspartij) gingen in 1989 op in Groen Links, een progressieve partij met veel aandacht voor het milieu.
Lijst Fortuyn haalde in 2002 26 zetels, in 2003 acht zetels, maar verdween in 2006 uit de Kamer.
Oprichting PVV in 2005 door Geert Wilders.