Recensie 'De fabriek van klootzakken' Chris Kraus
Twee mensen liggen op dezelfde kamer in het ziekenhuis in 1974. Een dertigjarige hippie, die eigenlijk Basti heet en Koja Solm die in 1909 geboren is in een van de Baltische staten. Beide hebben hersenletsel opgelopen. Basti is nieuwsgierig en luistert naar het krankzinnige verhaal van zijn lotgenoot. Hij gelooft in vrede en harmonie, verlichting bewustzijnverruimende middelen en het sterke karakter van zijn kamergenoot, die hij een fantastisch mens vindt. Maar dat zal niet zo blijven. Dat verhaal van zijn lotgenoot dreigt hem in een ander mens te veranderen. De fabriek van klootzakken is een spionnendrama annex politieke parabel, en een liefdesgeschiedenis maar vooral ook een persoonlijk verhaal. De fabriek van klootzakken is het verhaal van twee broers, Koja Solm en Hub Solm. De een fijngevoelig en artistiek begaafd, de andere ideologisch verblind en grimmig. Wanneer de nazi’s aan de macht komen, begint hun turbulente carrière bij de SS. Daarna worden ze spion voor de jonge Bondsrepubliek.
Door hun ingewikkelde relatie met EV Solm, die als kind in hun gezin wordt opgenomen en voor wie beide broers gevoelens hebben, komen ze tegenover elkaar te staan. Ze houden allebei van haar. Hub is met haar getrouwd, maar het is een ongelukkig huwelijk. Koja heeft en dochter met haar, Anna Solm, maar Hub wordt in de waan gelaten dat zij zijn dochter is. Koja Solm keert in het voorjaar van 1948 uit Russische gevangenschap terug naar Duitsland, waar de Russen hem voor de KGB hebben gerekruteerd. Koja wordt op geheime missie naar München gestuurd om daar met zijn oude naziconnecties de Organisatie Gehlen van Reingard Gehlen binnen te dringen en een mol in de top te worden. Organisatie Gehlen is een anticommunistische spionagedienst, samengesteld uit voormalige leden van de generale staf van de Wehrmacht, SS’ers en andere nazi’s. Ondanks de wederzijdse antipathie slaagt Koja erin zich door Hub bij Gehlen te laten introduceren; Koja wordt in de jaren erna diens vertrouweling. In het gevecht om de leiding over de Duitse geheime diensten ontbrandt een dodelijke machtsstrijd tussen Otto John, het uit het Duitse verzet afkomstige hoofd van de nieuw gecreëerde dienst de Verfassungsschutz, die wordt gesteund door de Britten en Fransen, en de communistenvreter Reinhard Gehlen, die de bescherming van de Amerikanen geniet. Koja ontvangt van zowel de KGB als Gehlen de opdracht om Otto John op slinkse wijze ten val te brengen. John wordt gedwongen om naar de vijand, de DDR over te lopen.
De auteur Chris Kraus wilde deze ongelooflijke geschiedenis van adembenemende, op feiten gebaseerde schandalen en intriges die met de geboorte van de Duitse democratie gepaard gingen, voor een groot publiek tastbaar en invoelbaar maken. Hij wilde de beslissingen angsten en daden van de raadselachtig personages laten meebeleven alsof hij er zelf bij is geweest. Want zoals Koja handelt, zo zouden wij, tot onze afschuw, ook zelf kunnen handelen wanneer het politieke systeem dat van ons verlangt. Daar moet ieder van ons zich tegen teweerstellen. De fabriek van klootzakken is gebaseerd op het leven van Chris Kraus grootvader. De fabriek van klootzakken is een grandioos boek en geeft een goed inzicht in hoe Europa op de dag van vandaag is.
Titel: De fabriek van klootzakken.
Auteur: Chris Kraus.
Uitgeverij: Signatuur ISBN 9789056726690 € 32,50