Overzicht Engelse oorlogen
Net als bij de VOC in Indië, was voor Frankrijk en Engeland oorlog een geschikt middel om de eigen posities te versterken en de concurrenten uit te schakelen. In de al genoemde Akte van Navigatie lag een belangrijke oorzaak van de Engels-Hollandse oorlogen. Eerste (1652-1654) · Tweede (1665-1667) · Derde (1672-1674) · Vierde (1780-1784)
- Eerste Engelse oorlog (1652-1654) eindigde onbeslist;
- Tweede Engelse Oorlog (1665-1667) werd vooral veroorzaakt door de concurrentiestrijd tussen de West-Indische Compagnie en de Royal Africa Company inzake handelsforten op de West-Afrikaanse kust van waaruit slaven naar Amerika werden getransporteerd en bezittingen vanuit Amerika. Admiraal de Ruyter trok de Theems op en versloeg de Engelse vloot bij Chatham. Bij de Vrede van Breda werd besloten dat de handelsforten en Suriname in handen bleven van de Republiek, terwijl Nieuw Amsterdam (New York) in Engelse handen kwam.
- Derde Engelse oorlog (1672-1674), door geldgebrek moest de Engelse koning Karel II de oorlog beëindigen. Vrede van Westminster.
De Vierde Engelse oorlog ontstond een eeuw later. Voor het totaal overzicht neem ik die hier nu ook op.
- Vierde Engelse oorlog (1780-1784) De relatie tussen Engeland en Nederland kwam onder druk te staan door het groeiend enthousiasme voor de Amerikaanse Vrijheidsoorlog in Nederland en het toenemende vervoer van handelsgoederen naar de opstandige Amerikanen. Nadat Nederland besloten had om toe te treden tot het Verbond van Gewapende Neutraliteit, hetgeen neer kwam op het optimaliseren van de handel met Amerika, was voor Engeland de maat vol. Op 20 december 1780 verklaarden de Engelsen aan Nederland de oorlog.
Lodewijk XIV zag de Rijn als de natuurlijke grens met de Duitse gebieden en maakte aanspraak op delen van de Spaanse Nederlanden. Om de economische en militaire macht van de Republiek definitief te breken, sloot Frankrijk in 1670 een verbond met Engeland en spoedig ook met de aartsbisschoppen van Munster en Keulen. In april 1672 verklaarden Engeland, Frankrijk, Munster en Keulen de oorlog aan de Republiek. Hoewel de vloot van de Republiek het moest opnemen tegen een gecombineerde Frans-Britse vloot, lukte het admiraal de Ruyter op zee enkele overwinningen te behalen en een invasie vanaf de Noordzee te voorkomen. Door geldgebrek moest Engeland al afhaken in 1674. Frankrijk echter boekte op het land overwinningen. In drie weken tijd werden Overijssel, Gelderland, en Utrecht bezet door Franse legers. De Fransen hadden een leger van 120.000 man en de Republiek maar een leger van 20.000 man. 
"Door de roode lijn zijn de Gewesten door den vijand bemagtigd aangewezen." Onleend aan: G. Mees, Historische atlas van Noord-Nederland, van de XVI eeuw tot op heden. Kaart IV, Noord-Nederland in 1648. De gevestigde Republiek de Vereenigde Nederlanden. Rotterdam, 1865 De opmars van de Fransen naar Holland kon worden voorkomen doordat de in 1672 benoemde stadhouder Willem III het gebied tussen de Zuiderzee en de rivieren onder water zette. Daardoor overleefde de Republiek het rampjaar 1672. Willem III zag kans bondgenootschappen te sluiten met Brandenburg, Spanje, en de Duitse keizer. Maar pas in 1678 kon de vrede van Nijmegen worden gesloten.