Recensie 'Menthol' Frank Krake
Menthol is een opvallend boek te noemen. Een boek dat gebaseerd is op een liefdesrelatie tussen een zwarte man, Joseph "Menthol' Sylvester, afkomstig uit Saint Lucia, een klein Caribisch eiland en een mannequin, Roosje Borchert, uit Hengelo. Plaats van handeling de vorige eeuw. Maar hoe komt een zwarte man in Hengelo terecht en trouwt daar dan met een blanke dame? Dit fascinerend gegeven wordt door Frank Krake uitvoerig beschreven in Menthol. Een en ander wordt uitvoerig gedocumenteerd aan de hand van foto's en documenten. Het lijkt een paradox. Veel mensen vertrokken naar de VS om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Maar Joseph Sylvester volgt de omgekeerde weg, hij trekt via België naar Nederland. Hij vlucht voor de alom aanwezige rassenhaat en het geweld van de Ku Klux Klan in Amerika, waar hij vanuit Saint Lucia terecht was gekomen. Was er dan in België en Nederland geen rassendiscriminatie? Zeker wel, maar Joseph Sylvester slaagt er in door zijn optreden op markten zijn Babaja tandpasta aan de man te brengen en mensen voor zich in te nemen. Zwarte mannen waren in het Nederland van de jaren twintig een zeldzaamheid. Joseph baart dus opzien, zeker als hij uiteindelijk trouwt met zijn Roosje.
Beide trekken zich niets aan wat andere mensen vinden. Het paar blijft een bezienswaardigheid en economisch gaat het hen voor de wind. Het is Joseph die er met zijn demonstraties door het hele land, hoe men voor een goed gebit zijn tanden moet poetsen, met bij hem te kopen tandpasta, furore maakt. Dat slaat om, als het economisch stelsel van de gouden standaard, niet blijkt te handhaven en ook Nederland devalueert. Op slag wordt de inkoop van alle goederen uit de VS tientallen procenten duurder en Joseph zoekt een oplossing in het konijnen fokken. Ook hierin is hij succesvol. Er komt een kink in de kabel door de Tweede Wereldoorlog. Joseph is namelijk Brits staatsburger en hij vreest door de Duitsers te worden gearresteerd. Hij besluit samen met Roosje, te gaan scheiden uit zorg voor Roosje, om haar voor arrestatie te behoeden. Na de inval van de Duitsers wordt Joseph geïnterneerd, maar uiteindelijk vrij gelaten. Toch ontkomen Joseph en Roosje niet aan roddel en achterklap, dat hen zoals Krake goed omschrijft, kwetsbaar maakt. Zeker omdat ze ondanks de scheiding gewoon weer gaan samenwonen. Een boeiend liefdesverhaal van een zwarte man en een blanke dame dat tot de verbeelding spreekt.
Opvallend te noemen is dat Frank Krake het woordgebruik in het boek meent te moeten verantwoorden. Joseph noemde zich zelf 'een rasechte volbloedneger'. Zwarte mensen werden in de jaren dat het verhaal zich afspeelt steevast 'negers' genoemd. Meestal zonder enige negatieve bijbedoeling. Veel Nederlanders doen dat overigens nog steeds en hebben daarmee één kenmerk met de auteur gemeen: ze zijn zelf blank en kunnen zich daarmee moeilijk voorstellen hoe dit woord aanvoelt voor mensen met een donkere huidskleur.
Maar tijden veranderen... Frank Krake hecht er daarbij aan te stellen dat hij geen enkele intentie heeft om groepen mensen te kwetsen of te beledigen. Er is alles aan gedaan om een afgewogen balans te vinden tussen het niet willen kwetsen van groepen mensen enerzijds en de historische correctheid, juiste context en duiding anderzijds. Tenslotte: het is nog maar een paar maanden gelden dat het Rijksmuseum liet weten teksten bij beschrijvingen van tentoongestelde werken te zullen aanpassen omdat het woord neger daarin nog veelvuldig gebruik werkt.
Titel: Menthol
Auteur: Frank Krake
Uitgeverij: Achtbaan ISBN 9789082476408 € 19,95