Hfst 5 CSE Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam Havo Feniks

Hoofdstuk 5 Gevolgen van de Vietnamoorlog

Deelvraag 5 Welke directe gevolgen had de oorlog in Vietnam voor burgers en militairen?

Inleiding

In de jaren 1965-1968 namen de Amerikanen vrijwel dagelijks Noord-Vietnamese doelen onder vuur. Ook bestookten ze de Zuid-Vietnamese doelen die in handen waren van de Vietcong. Om de oorlog te overleven waren de Vietnamezen gedwongen een overlevingsstrategie te ontwikkelen. Ook voor de Amerikaanse soldaten had de Vietnamoorlog grote gevolgen. Vele sneuvelden of raakten gewond. Na terugkeer kregen ze te maken met de verwerking van traumatische ervaringen. De Stress van deze jongens werd door hun omgeving maar al te vaak niet begrepen.

Het belang van dit onderwerp

Wat gebeurt er met jonge jongens die een oorlog in worden gestuurd. Psychologen, filosofen en historici hebben zich gebogen over de gevolgen van een oorlog voor burgers en soldaten. Een van de vragen die ze probeerden te beantwoorden is hoe doodnormale mensen kunnen veranderen in moordenaars. Uit hun onderzoek blijkt in ieder geval één ding heel duidelijk: het laagje beschaving dat wij meedragen is maar dun. Bovendien is in tijden van oorlog nauwelijks sprake van een scherpe scheidslijn tussen goed en kwaad.

5.1 Gevolgen voor de Vietnamese samenleving

De Amerikaanse search-and-destroyacties waren de voornaamste oorzaak voor het leed onder de Zuid-Vietnamse bevolking. Steeds opnieuw kreeg de bevolking te maken met Amerikaanse patrouilles die een dorp bezochten om het vervolgens in brand te steken. Onderscheid maken tussen vriend en vijand was voor de Amerikaanse soldaten moeilijk. Vaak namen ze het zekere voor het onzekere onder het motto 'de enige goede communist is een dode communist'.

Naast de search-and-destroyacties waren zowel de chemische ontbladering als de bombardementen oorzaak van grote stromen vluchtelingen. Miljoenen trokken naar de steden. In 1967 waren ruim een miljoen mensen op de vlucht. Tijdens het Tetoffensief kwamen er honderdduizenden bij. In Saigon zaten drie miljoen mensen op een kluitje.

Het dagelijks leven in Zuid-Vietnam werd bepaald door de oorlog. De gedwongen bescherming in versterkte dorpen tijdens het Diemregime, paste niet bij de Vietnamese cultuur. De Vietnamisering van de oorlog, vanaf 1969, had tot gevolg dat de helft van de Zuid-Vietnamese mannen werd ingeschakeld bij de oorlogvoering.

Een kreupele economie

De oorlog leidde tot een ontvolking van het Zuid-Vietnamese platteland en een explosieve groei van de steden. De meeste vluchtelingen vonden geen werk. Misdaad en prostitutie namen zodoende sterk toe in de steden. De aanwezigheid van grote aantallen Amerikanen ontwrichtte de Zuid-Vietnamese economie. In de steden ontstond een, door de Amerikaanse dollars, kunstmatige welvaart, waar slechts een kleine groep mensen van profiteerde. Veel vluchtelingen konden wel een tijdje wat geld verdienen met kleine dienstverlening. Toen de Anmerikanen vertrokken viel deze werkgelegenheid weg.

De slechte economische situatie veroorzaakte bovendien een dalend moreel in het leger. In 1974 ontving negetig procent van de soldaten niet voldoende loon om de familie te onderhouden. Veel dollars verdwenen in de zakken van corrupte tussenpersonen. Twee jaar na de oorlog waren de gevolgen van de oorlog nog overal merkbaar.

Noord Vietnam

Noord Vietnam had minder dan het Zuiden te lijden van de oorlog. Veel zaken uit het dagelijks leven speelden zich ondergronds af. Kinderen en bejaarden werden naar het platteland geëvacueerd, waar collectieve schuilplaatsen waren ingericht. Daarnaast beschikte de bevolking over miljoenen eenpersoons schuilputjes met stevige deksels. Toch tonen voorzichtige schattingen aan dat er in heel Vietnam meer dan een miljoen burgerslachtoffers zijn gevallen.

Voor alle inwoners van Noord-Vietnam in de leeftijd van 16 tot 45 jaar gold een militaire dienstplicht. Tussen 1965 en 1969 groeide het aantal soldaten van 250.000 naar 450.000 man. Het werk in fabrieken en openbare diensten werd door vrouwen overgenomen. Maar ook vrouwen namen als vrijwilligsters dienst in het leger.

De voedselvoorziening werd door de bombardementen aangetast, maar leidde niet tot massale hongersnoden, o.a. door de rijst die China beschikbaar stelde. De Noord-Vietnamezen legden een grote vindingrijkheid aan de dag. Daarmee wisten ze een totale ontwrichting van hun samenleving te voorkomen.

5.2 Gevolgen voor de GI's

De Amerikaanse dienstplichtingen waren gemiddeld 19 jaar oud en hadden geen flauw idee van wat hun te wachten stond in het verre, onbekende Vietnam. De hitte, de regen en de insecten waren bijna nog moeilijker te verdragen dan de vijand. Op de guerillatactieken van de vijand waren ze materieel en mentaal niet voorbereid.

De patouilles wisten nooit precies waar 'Charlie' zich bevond. Als het tot een vuurgevecht kwam voordat de helikopters kwamen assisteren, liep het vaak slecht af. De helft van de Amerikaanse slachtoffers in Vietnam is gevallen in hinderlagen, door boobytraps en in gevechten van man tegen man. Doordat de gewonden met helikopters snel konden worden vervoerd naar de mobiele veldhospitalen hadden ze meer kans te overleven dan in eerdere oorlogen. De primitieve mijnen en boobytraps van de vijand zorgden voor veel doden en voor afschuwelijke verminkingen.

Tour of duty

In totaal hebben drie miljoen jonge Amerikanen in Vietnam gevochten. Ieder van hun droeg naderhand zijn eigen herinneringen mee. De meeste dienstplichtingen dienden slechts één jaar, zodat hun belangrijkste zorg was dat jaar in leven te blijven.

De Vietnamgangers hadden bij hun aantreden de overtuiging dat zij hun taak vervulden ten einde het wereldwijd opdringende communisme een halt toe te roepen. Het was een ideologische kruistocht en zij geloofden oprecht in de juistheid van hun missie. Het was hun Tour of duty, het was een ereplicht die ze graag vervulden. Uit een onderzoek bleek dat driekwart van de ondervraagde Vietnamveteranen geen spijt had van de ervaring in Vietnam. Toch waren velen vooral bang, eenzaam en onzeker. De angstgevoelens werden versterkt doordat soldaten nooit zeker wisten wie vijand en wie vriend was.. Op ieder pad, in ieder dorp loerde het gevaar.

Foto genomen tijdens mijn bezoek aan Washington op 8 juli 2008. Hier zijn in natuursteen alle namen van Amerikaanse slachtoffers van de Vietnam oorlog vermeld. Geïdentificeerde en ongeïdentificeerde slachtoffers, want nog steeds zijn niet alle slachtoffers opgespoord. Familieleden van slachtoffers zie je met behulp van potlood de naam van hun familielid op papier doordrukken.

Demoralisering

Naarmate de oorlog voortschreed raakten veel Amerikanen gedesillusioneerd. Vooral onder de zwarte soldaten nam de ontevredenheid toe. Ze vochten voor dezelfde zaak en werden toch regelmatig gediscrimineerd door blanke officieren of door hun blanke medesoldaten. Toen de Amerikaanse regering ging streven naar troepenvermindering raakten de soldaten ze steeds meer verbitterd over de politici in Washington die hun niet wilde laten winnen.

Tussen 1969 en 1971 werden jaarlijks ruim tweehonderd aanslagen gemeld op Amerikaanse officieren, waarvan een groot aantal met dodelijke afloop. Dit verschijnsel wordt fragging genoemd, omdat niet zelden fragmentatiebommen werden gebruikt.

Tussen 1969 en 1971 verdubbelde het aantal deserteurs en in de jaren 1972-1973 werd dat getal ook weer verdubbeld. Het percentage dienstplichtigen dat dienst weigerde steeg in deze tijd tot maar liefst drieënveertig procent.

Drugsgebruik vormde het belangrijkste teken van onvrede. Marihuana en heroïne waren spotgoedkoop. Het percentage drugsgebruikers onder de Amerikaanse militairen steeg tussen 1969 en 1972 van negenentwintig naar achtenvijftig procent. De verslaving aan harddrugs droeg bij aan een geweldsgolf in Amerika, die langer zou aanhouden dan de oorlog in Vietnam.

Zie voor hoofdstuk 6 Hfst 6 CSE Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam Havo Feniks