| Jaar / periode | Gebeurtenis / ontwikkeling |
| 13e eeuw | Ontstaan van waterschappen in het noordwesten van de Nederlanden |
| 14e eeuw | Hanze is een belangrijk handelsverbond, bloeiperiode voor de IJsselsteden |
| 14e eeuw | Bloeiperiode van Brugge als handelscentrum in de Nederlanden |
| 15e eeuw | Overgang naar een marktgerichte economie in Holland Nederlanden komen geleidelijk in handen van het Bourgondisch / Habsburgse huis |
| 16e eeuw | Begin van de Europese expansie door Portugezen en Spanjaarden Handelscentrum in de Nederlanden verschuift naar Antwerpen |
| 1555 | Filips II wordt Heer der Nederlanden. Hij voert een politiek van centralisatie, uniformering van de belastingen en godsdiensteenheid . |
| 1568-1648 | Tachtigjarige Oorlog; de Nederlanden verzetten zich tegen de koers van Filips II |
| 1579 | Unie van Utrecht wordt de facto het begin van de zelfstandigheid van de Noordelijke Nederlanden |
| 1585 | Na de Spaanse herovering van Antwerpen wordt de havenstad afgesloten van de zee. De stapelmarkt verplaatst zich naar Amsterdam. |
| 1588 | Na het vertrek van landvoogd Leicester neemt de Staten-Generaal de leiding in De Republiek der Zeven verenigde Nederlanden |
| 1595 | Noordelijke Nederlanders bereiken zelfstandig de kust van Indië |
| 1595 | In Holland wordt het fluitschip ontworpen en ingezet als handelsvaartuig. |
| 1602 | De Hollandse en Zeeuwse Compagnieën van Verre worden samengevoegd tot de Verenigde Oost-Indische Compagnie |
| 17e eeuw (1e helft) | Urbanisatiegraad in Holland stijgt tot boven de 50% Particuliere droogleggingen in Holland en Zeeland zorgen voor landaanwinning |
| 1609 | Hugo de Groot publiceert de theorie van de ‘Vrije Zee’ |
| 1621 | Oprichting van de West-Indische Compagnie, die zich o.a. met slavenhandel bezighoudt |
| 1648 | Vrede van Münster. De Republiek der Verenigde Nederlanden wordt formeel erkend |
| 1650-1672 | Eerste Stadhouderloos Tijdperk |
| 1651 | Engeland vaardigt de eerste Acts of Navigation uit |
| 1652-1654 | Eerste Engelse Oorlog |
| 1655-1660 | Noordse Oorlog om de zeggenschap in de Sont |
| 1664-1667 | Tweede Engelse Oorlog, eindigend met de tocht naar Chatham |
| 1672 | Rampjaar, de Republiek in oorlog met Frankrijk, Engeland en het bisdom Münster |
| 1685 | Intrekking van het Edict van Nantes leidt tot een toestroom van Franse Hugenoten die o.a. een impuls geven aan de Hollandse textielindustrie |
| 1688-1697 | Stadhouder Willem III wordt koning van Engeland en trekt de Republiek mee in de Negenjarige Oorlog |
| 1691 | De Staten-Generaal verlengen het octrooi van de WIC niet |
| 1702-1747 | Tweede Stadhouderloos tijdperk |
| 1703-1713 | Republiek is betrokken in de Spaanse Successie Oorlog |
| 1714-1720 | Eerste grote uitbraak van de veepest in Holland |
| 1730-1750 | De paalworm maakt in de gehele Republiek vervanging van de houten waterkeringen noodzakelijk |
| 1744-1758 | Tweede uitbraak van de veepest |
| 1747-1748 | In steden van de Republiek breekt het pachtersoproer uit |
| 1756-1763 | De Republiek is als geldschieter betrokken in de Zevenjarige Oorlog |
| 1763 | Beurscrisis in Amsterdam |
| 1769-1784 | Derde uitbraak van de veepest |
| 1780-1798 | Patriottentijd |
| 1780-1784 | Vierde Engelse Oorlog, waardoor handel stil komt te liggen |
| 1792 | Naasting van de WIC |
| 1795 | Inval van de Franse revolutionaire legers, uitroeping van de Bataafse Republiek |