Woordenlijst SV Deel 3 H 3

Algemene Vergadering (van de VN)

Eën van de hoofdorganen van de Verenigde Naties, alle leden hebben hier zitting in.

Asiel, asielzoeker

Vluchtelingen die een verblijfsvergunning in een ander land aanvragen. Volgens de regels van de Nederlandse overheid komen hiervoor alleen mensen in aanmerking die wegens vervolging in het eigen land naar Nederland zijn gevlucht.

Atlantisch Handvest

verklaring tijdens WO II getekend door de Westelijke Geallieerde leiders, waarin ze zeiden naar een betere wereld te streven, waarin alle staten democratisch zouden zijn.

Beeld

Het woord beeld heeft meer betekenissen. het kan een door een kunstenaar gemaakt voorwerp zijn. Maar het kan ook een verhaal zijn over iets of over iemand uit het verleden.

Beeldvorming

Het ontstaan van bepaalde beelden of voorstellingen over iets of iemand uit het verleden.

Bekeren

Mensen zonder godsdienst of met een andere godsdienst aanhangers maken van de eigen godsdienst.

Blokkade van Berlijn

Poging van de SU om West-Berlijn van de buitenwereld af te sluiten (1948-1949).

Burgerrechten

Zie rechten van de mens.

Charts ' 77

Mensenrechtenbeweging in Tsjecho-Slowakije.

Comecon

Organisatie waarin alle landen van het Oostblok samenwerkten op economisch gebied.

Cubacrisis

Conflict tussen de VS en de SU over de plaatsing van Russische kernraketten op Cuba in 1962.

Democratie

Een regeringsvorm waarbij alle belangrijke beslissingen door het parlement worden genomen.

Dominotheorie

Opvatting in de Koude Oorlog dat zonder ingrijpen door de VS landen als dominostenen één voor één voor het communisme zouden vallen.

Economische en Sociale Raad

Eén van de hoofdorganen van de VN zet zich in voor meer welvaart, een betere gezondheid en meer samenwerking op de gebieden van onderwijs, kunst en opvoeding.

ECRM (Europese Conventie van de Rechten van de Mens)

Een verdrag uit 1950 waarin een aantal Europese landen zich verplichtte bepaalde mensenrechten na te leven.

EEG (Europese Economische Gemeenschap)

Samenwerking tussen de Benelux, Frankrijk , Duitsland en Italië op economisch gebied (1957).

Eenparigheid

Beleid waarbij besluiten alleen met algemene stemmen moeten worden aangenomen.

EG (Europese Gemeenschap)

Samenwerking van eerst zes en later twaalf staten in Europa op economisch en politiek gebied (1967).

EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal)

samenwerkingsverband tussen West-Europse landen om gezamenlijk de kolen- en staalproductie te beheren(1951)

EPS (Europse Politieke Samenwerking)

Samenwerkingsverband tussen ministeries van Buitenlandse Zaken(sinds 1972) om tot een gemeenschappelijk buitenlands beleid te komen.

Etnische zuiveringen

Het uit hun woongebied verdrijven, en in sommige gevallen ook vermoorden, van bevolkingsgroepen op grond van hun etnische afkomst.

EU (Europese Unie)

Samenwerking tussen twaalf (sinds 2004:27) Europese staten op economisch, politiek, sociaal en cultureel gebied (1994),

Eurotom

Organisatie voor het ontwikkelen van atoomenergie voor vreedzame doeleinden, opgericht in 1957, in 1967 met de EGKS en de EEG samengevoegd tot de EG.

Euro

Gemeenschappelijke munt van de landen van de Europese Unie.

Europees Parlement

Volksvertegenwoordiging van de landen van de EU, ingesteld in 1958.

Europese Commissie

Dagelijks bestuur van de EU bestaande uit 20 commissarissen, die voorstellen doet aan de Raad van Ministers en zijn besluiten uitvoert.

Europese Raad

Vergadering van de regeringsleiders van de landen van de EU, minimaal tweemaal per jaar.

FAO

VN-organisatie die de voedselproductie in de wereld wil verbeteren en de landbouwproducten beter wil verdelen.

GATT

(Algemene Overeenkomst inzake Tarieven en Handel) Organisatie van de VN die de international handel bevordert door het wegnemen van belemmeringen.

Geheime Dienst

Organisatie die de bevolking in het oog hield en politieke tegenstanders vervolgde.

Gemeenschapsrecht(EU)

Het recht van de Europese Unie, bestaande uit de regels die in de oprichtingsverdragen staan en uit de regels die door de Commissie en de Raad worden opgesteld. het Gemeenschapsrecht gaat boven het recht van de lidstaat.

Glasnost

'Ópenheid'; beleid in de SU in de tijd van Gorbatsjov(1985-1991) met als doel kritiek te horen op de communistische partij of de regering.

Golfoorlog

VN-leger bevrijdt Koeweit dat door Irak was bezet (1991)

Grote Drie

De leiders van de SU,VS en Engeland.

Guerrillaoorlog

Strijd waarbij de vijand wordt aangevallen door kleine groepen: door plotseling aan te vallen en zich spoedig daarna weer terug te trekken.

Hof van Justitie(EU)

Europese rechtbank, bestaande uit één rechter van elke lidstaat en - indien nodig- een extra rechter om het totale aantal oneven te maken. Het Hof doet uitspraken bij geschillen tussen lidstaten en toetst rechtsregels aan de oprichtingsverdragen van de EU.

IBRD

(Internationale Bank voor Herstel en Ontwikkeling). Ook Wereldbank genoemd; deze organisatie van de VN verstrekt leningen vooral aan ontwikkelingslanden, om de welvaart in de wereld te verhogen.

Ideologie

Samenhangend geheel van ideeën over de macht die en staat (de overheid) op de samenleving mag uitoefenen.

IJzeren Gordijn

Benaming van de Engelse minister-president Churchill voor de grens tussen Oost-Europese en westerse landen: een kale strook land met veel prikkeldraad en wachttorens.

ILO

(Internationale Arbeidsorganisatie) Organisatie van de VN die streeft naar betere arbeidsverhoudingen in de wereld.

IMF

(Internationaal Monitair Fonds) Organisatie van de VN die de financiële samenwerking regelt tussen de lidstaten met het doel hun welvaart te verhogen.

Internationaal Hof van Justitie

Eén van de hoofdorganen van de VN. Het Hof behandelt rechtszaken die door de staten worden voorgelegd. het Hof zetelt in den Haag.

Invloedssfeer

(Koude Oorlog) gebied dat na WO II bevrijd is door één van de drie Geallieerden en waar de bevrijder de grootste invloed behield.

Kernwapenwedloop

De VS en de SU wilden allebei steeds meer en steeds modernere kernwapens hebben uit angst voor een verrassingsaanval door de ander.

Komintern

Organisatie opgericht door de SU om de wereldrevolutie te bevorderen.

Koude Oorlog

Periode van vijandschap tussen het Oost- en het Westblok, waarin veel conflicten en oorlogen voorkwamen. Er was echter geen sprake van een rechtstreekse oorlog tussen de VS en de SU.

Luchtbrug

Regelmatige verbinding door middel van vliegtuigen voor hulp en bevoorrading.

Marxisme-Leninisme

Aanpassing van de leer van Marx door Lenin.

Moslimfundamentalisten

Radicale stroming binnen de islam, die iedere aanpassing aan het Westen afwijst.

Napalm

Vloeibare, geleiachtige benzine die zeer brandbaar is en niet te blussen.

Natie-staat

Ook wel: nationale staat. Staat waarin de bevolking homogeen is en zich bezield voelt door dezelfde nationale gevoelens.

NAVO (Noord Atlantische Verdragsorganisatie)

Bondgenootschap van staten in Noord-Amerika en Europa, in 1949 opgericht tegen het communisme; vanaf 1991 is het doel het beschermen van de kwaliteit van het leven van de burgers in de Navo-landen.

Oostblok (Oostblokstaat)

Het communistische Oost-Europa onder leiding van de SU.

'Praagse Lente'

Hervormingen in Tsjecho-Slowakije in 1968 door voorstanders van 'communisme met een menselijk gezicht'. Troepen van het Warschaupact (uitgezonderd Roemenië) onderdrukten deze hervormingen.

Raad van Ministers(EU)

Besluitvormende instelling van de EU bestaande uit vakministers van de nationale regeringen.

Rechten van de Mens

Rechten die aan alle mensen toekomen.

Regionalisme

Gebieden binnen een staat, waarvan de mensen die er leven zich cultureel en etnisch met elkaar verbonden voelen,, en (meer) ruimte vragen voor de eigen cultuur en voor de eigen etnische groep.

Secretaris_Generaal (van de VN)

Hoogste ambtenaar van de VN. Heeft de dagelijkse leiding.

Solidariteit

De eerste niet-communistische vakbond in het Oostblok(1980); verzette zich tegen het communisme in Polen.

Stasi

Geheime dienst van de DDR.

Symbool

Een zichtbare voorstelling (teken) van iets dat in werkelijkheid moeilijk of niet is uit te beelden.

Trumanleer

Door president Truman bedacht beleid waarbij de VS zich tegen iedere communistische aanval of opstand overal ter wereld zou verzetten.

UNESCO

Organisatie van de VN die zich vooral bezighoudt met de samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van het onderwijs.

UNHCR

Wereldvluchtelingenorganisatie van de VN.

UNICEF

Organisatie van de VN die zich inzet voor kinderen, vooral in ontwikkelingslanden en in landen waar oorlog wordt gevoerd.

Veiligheidsraad

Bestuursorgaan van de VN, bestaande uit vijf permanente leden en tien leden die om de twee jaar worden gekozen. De Raad heeft tot taak het handhaven van de vrede en veiligheid in de wereld.

Verdrag van Maastricht

Verdrag van de EU uit 1992 waarin de leden afspraken in de toekomst een gemeenschappelijke buitenlandse politiek en een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid te gaan voeren.

Verdrag van Rome

Verdrag uit 1957 waarbij de EEG werd opgericht.

Verdrag van Schengen

Verdrag uit 1990 gesloten door de leden van de EG met als doel vrij verkeer van goederen en mensen tussen lidstaten.

Verenigde Naties (VN)

Organisatie van alle landen in de wereld, sinds 1945. Streeft naar het handhaven van de vrede in de wereld en naar het samenwerken bij het oplossen van problemen.

Verklaring van de Rechten van de Mens

Document waarin de belangrijkste rechten van alle mensen zijn vastgelegd (tijdens de Franse Revolutie (1789) en door de VN.

Vietcong

Communistische verzetsstrijders in het voormalige Zuid-Vietnam.

Vietnamoorlog

Strijd tussen Zuid_Vietnam en later de VS tegen het verzet in Zuid-Vietnam, later gesteund door Noord Vietnam. Na 1968 in feite een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de VS en Noord-Vietnam.

Vreedzame Coëxistentie

Politiek waarbij het communistische Oostblok en het kapitalistische Westblok vreedzaam naast elkaar leven.

Warschaupact

Militair bondgenootschap van de Oostblokstaten met als doel het communisme in de lidstaten te beschermen

Wederzijdse afschrikking

De situatie in de Koude Oorlog waarbij de VS en de SU elkaar met behulp van kernwapens konden afschrikken.

WHO

Organisatie van de VN die ziekten bestrijdt en de gezondheidszorg in de wereld wil verbeteren.